LONDYN, 24 maja (Reuters) – Dyrektor czołowego rosyjskiego instytutu naukowego został aresztowany pod zarzutem zdrady wraz z dwoma technikami rakiet hipersonicznych, oskarżonymi o przekazywanie Chinom tajemnic, poinformowały Reutera dwie osoby zaznajomione ze sprawą.
Alexander Shipliuk, szef Syberyjskiego Instytutu Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej (ITAM) jest podejrzany o przekazanie tajnych materiałów podczas konferencji naukowej w Chinach w 2017 roku, podają źródła.
56-latek utrzymuje, że jest niewinny i twierdzi, że informacje, o których mowa, są jawne i swobodnie dostępne w Internecie, według osób, których Reuters postanowił nie identyfikować w celu ochrony ich bezpieczeństwa.
„Informacje nie są poufne, a on jest nieugięty w kwestii swojej niewinności” – powiedział jeden z nich.
Charakter zarzutów postawionych dyrektorowi ITAM, który został zatrzymany w sierpniu ubiegłego roku, nie został wcześniej ujawniony. Chińskie powiązania sprawiłyby, że Shipliuk byłby ostatnim z szeregu rosyjskich naukowców aresztowanych w ostatnich latach za rzekome przekazywanie tajemnic Pekinowi.
Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow, zapytany o zarzuty stawiane ekspertom ITAM i wcześniejsze przypadki zdrady kraju, powiedział, że służby bezpieczeństwa ostrożnie podchodzą do potencjalnych przypadków „zdrady ojczyzny”.
Dodał, że jest to bardzo ważne zadanie. „To trwa i nie można tu mówić o jakichkolwiek trendach”.
Służba bezpieczeństwa FSB nie odpowiedziała od razu na prośby o komentarz.
Chińskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych powiedziało, że zapytane o zarzuty, jakoby Pekin celował w rosyjskich naukowców i pozyskał wrażliwe badania, stosunki chińsko-rosyjskie były „niezaangażowane, niekonfrontacyjne i nie były ukierunkowane na strony trzecie”.
„To zasadniczo różni się od tego, co niektóre sojusze wojskowe i wywiadowcze stworzyły w oparciu o swoją zimnowojenną mentalność” – dodano.
Prezydent Władimir Putin wielokrotnie powtarzał, że Rosja jest światowym liderem w dziedzinie zaawansowanych rakiet.
Sprawy ITAM i wcześniejsze aresztowania za zdradę sugerują, że Moskwa obawia się utraty jakiejkolwiek przewagi technologicznej, w tym na rzecz Chin, sojusznika, na którym w coraz większym stopniu polegała na wsparciu politycznym i handlowym od czasu rozpoczęcia inwazji na Ukrainę 15 miesięcy temu.
W zeszłym roku ekspert od laserów Dmitrij Golkar został aresztowany pod zarzutem zdrady na Syberii, ale dwa dni później zmarł na raka. Jego prawnik, Alexander Fedulov, powiedział Reuterowi w zeszłym tygodniu, że Golkar został oskarżony o przekazywanie tajemnic Chinom, czemu zaprzecza rodzina naukowca.
Aleksander Łuchanin, naukowiec z syberyjskiego miasta Tomsk, został aresztowany w 2020 roku pod zarzutem przekazania Pekinowi tajemnic technicznych, poinformowała wówczas rosyjska państwowa agencja informacyjna TASS. W zeszłym roku został skazany na siedem i pół roku więzienia.
Valery Mitko, szef Arktycznej Akademii Nauk w Sankt Petersburgu, został w 2020 roku oskarżony o przekazywanie tajemnic do Chin, gdzie regularnie podróżował z wykładami, powiedział wówczas Doss. Zmarł dwa lata później w wieku 81 lat w areszcie domowym.
„Bardzo poważne zarzuty”
Rosyjski parlament w zeszłym miesiącu głosował za podwyższeniem maksymalnego wyroku za zdradę z 20 lat do dożywocia, podczas wojny na Ukrainie. We wtorek szef komisji bezpieczeństwa niższej izby parlamentu Rosji poparł projekt ustawy o dostępie do tajemnic państwowych, mówiąc, że 48 Rosjan zostało skazanych za zdradę w latach 2017-2022.
Sprawy, przed którymi stoi Shipliuk i jego dwaj koledzy z ITAM – Anatolij Masłow i Walerij Svegintsev – są ściśle tajne i będą badane za zamkniętymi drzwiami. Masłow, pierwszy z trzech aresztowanych w czerwcu ubiegłego roku, miał w środę stanąć przed sądem w Sankt Petersburgu.
Zvegincewa aresztowano w zeszłym miesiącu. Procesy trzech naukowców trafiły na pierwsze strony gazet na całym świecie w zeszłym tygodniu, kiedy ich koledzy z ITAM podpisali list otwarty popierający naukowców, którzy skarżyli się, że nie byliby w stanie wykonywać swojej pracy, gdyby zostali aresztowani za pisanie artykułów lub wygłaszanie prezentacji na międzynarodowych konferencjach. .
W liście odrzucono pomysł, że trio mogło zdradzić tajemnice, mówiąc, że wszystkie opublikowane lub dostarczone przez nich materiały zostały rygorystycznie sprawdzone, aby upewnić się, że nie zostały sklasyfikowane.
Zapytany przez dziennikarzy o list otwarty z zeszłego tygodnia, rzecznik Kremla Pieskow powiedział: „Rzeczywiście przyjrzeliśmy się temu apelowi, ale rosyjskie służby specjalne nad nim pracują. Wykonują swoją pracę. To bardzo poważne zarzuty”.
Zlokalizowany w kompleksie naukowym Akademkorodok w pobliżu miasta Nowosybirsk ITAM podaje na swojej stronie internetowej, że jest zarejestrowany jako część rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego. Zgodnie z dokumentem internetowym z 2020 r. instytut ma rozległe powiązania międzynarodowe, w tym powiązania z instytucjami, uniwersytetami i ośrodkami badawczymi na całym świecie.
Wśród wymienionych firm znajduje się Chińskie Centrum Badań i Rozwoju Aerodynamiki (CARDC), które umieściło na swojej stronie kilka postów poświęconych eksperymentalnym osiągnięciom związanym z myśliwcami i pociskami hipersonicznymi.
Witryna CARDC wymienia dyrektora centrum jako Wang Chunnian. Według dwóch oficjalnych chińskich stron internetowych władz lokalnych, Wang jest wybitnym generałem Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (PLA).
Przegląd Reutera publicznie dostępnych chińskich artykułów naukowych pokazuje, że naukowcy z centrum byli współautorami dziesiątek artykułów w ostatnich latach z kolegami pracującymi w instytucjach bezpośrednio prowadzonych przez PLA.
CARDC nie odpowiedział na pytania wysłane e-mailem do centrum i Wanga, podczas gdy Reuters nie mógł skontaktować się bezpośrednio z Wangiem.
„Szok i przerażenie”
Reuters przeprowadził wywiady z dwoma amerykańskimi naukowcami, z których jeden znał Masłowa, a drugi Shipliuka. Mówili, że Rosjanie są uczciwymi naukowcami, chociaż ich dziedzina badań była wrażliwa ze względu na zastosowania militarne.
Stuart Lawrence, profesor inżynierii lotniczej na Uniwersytecie Maryland, który powiedział, że spotkał Shipliuka dwukrotnie, przedstawił artykuł z rosyjskim naukowcem Maslowem na konferencji w Tours we Francji w 2012 roku.
Lawrence, która ostatnio wymieniała e-maile z Shipleyem w styczniu 2021 roku, powiedziała, że była „zszokowana i przerażona jego aresztowaniem”. „Był bardzo szanowany w swojej dziedzinie”.
George Nagousi, starszy inżynier lotnictwa w RAND Corp, powiedział, że Chiny „dogoniły” Stany Zjednoczone i Rosję w ciągu ostatnich kilku lat w technologii hipersonicznej.
Upierał się, że trzej aresztowani Rosjanie byli zaangażowani tylko w część prac wymaganych do opracowania pocisku hipersonicznego.
„To długa droga. Przeprowadzenie podstawowych badań nie da ci rakiety” – powiedział Nacouzi.
Dodatkowe raporty Eduardo Baptisty i Ryana Wu w Pekinie; Napisane przez Marka Trevelyana w Londynie; Montaż autorstwa Mike’a Collette-White’a i Pravina Chara
Nasze standardy: Zasady zaufania Thomson Reuters.
